ҚР Қаржы министрлігі Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің ОҚО департаменті №1 мемлекеттік сектордың аудиті бөлімінің басшысы Абай Жанзақұлы Алибековпен «Айғақ» телеарнасының «Бетпе-бет» бағдарламасында төмендегі мәселелер бойынша сұхбаттасқан болатынбыз.
- Сұрақ: Қаржылық бақылау жүргізу Қазақстан Республикасының қандай заңнамалық актілермен реттеледі немесе қадағаланады?
Жауап: Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 12 қарашадағы «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» №392-V ҚРЗ Заңымен реттеледі.
- Сұрақ: Мемлекеттік аудит немесе қаржылық бақылау шаралары туралы қысқаша түсінік беріп кетсеңіз!
Жауап: Бұл өз кезегінде бақылау жұмыстарының сапалы да нәтижелі жүргізілуіне және бақылаумен анықталған зияндар мен залалдардың мемлекеттің бюджетіне толық қайтарылуына, заңнамалар мен нормативтік актілер талаптарының сақталмауын жою және олардың алдын алу, бюджет қаражаттарының тиімді және мақсатты жұмсалу шараларын жүзеге асыруға, бақылау органдарының мақсаты мен міндеттерін, өкілеттілігі мен қызмет аясын және құзырларын дұрыс анықтауға мүмкіндік береді.
- Сұрақ: ОҚО бойынша Ішкі мемлекеттік аудит департаменті, №1 мемлекеттік сектордың аудиті бөлімінің 2017 жылдың І- жартыжылдығында атқарылған жұмыстары туралы айтып кетсеңіз!
Жауап: №1 мемлекеттік сектордың аудиті бөлімінің 2017 жылдың І- жартыжылдығында атқарылған жұмыстары бойынша 86 аудиторлық шаралар жүргізіліп, нәтижесінде жалпы 29 061 846,1 мың теңге бұзушылықтар анықталған. Анықталған бұзушылықтарды жою және оларға жол берген тұлғалардың жауапкершілігін қарау туралы аудит объектілеріне 67 нұсқама, ал құқық органдарына процессуалдық шешім қабылдау үшін 2 аудит материалдары жолданған. Әкiмшiлiк құқық бұзушылыққа жол берген азаматтық қызметкерлерге 5 әкімшілік іс қозғалып, 1 млн 317,0 мың теңге айыппұл өндірілген. Сонымен қатар, 129 қызметкер тәртіптік жауапкершілікке тартылған.
- Сұрақ: Қазақстан Республикасында мемлекеттік аудит және қаржылық бақылауды жүзеге асыратын органдар жайлы айта кетсеңіз!
Жауап:
- мемлекеттік аудиттің және қаржылық бақылаудың жоғары органы болып табылатын Есеп комитеті;
- облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың тексеру комиссиялары (бұдан әрі – тексеру комиссиялары);
- ішкі мемлекеттік аудит жөніндегі уәкілетті орган;
- Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ішкі аудит қызметін қоспағанда, орталық мемлекеттік органдардың, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының ішкі аудит қызметтері;
- көзделген штат саны шеңберінде бірінші басшының қалауы бойынша құрылатын орталық мемлекеттік органдар ведомстволарының ішкі аудит қызметтері құрайды.
- Сұрақ: Қаржылық бұзушылықтардың алдын алу және оларды азайту бойынша қандай әрекеттер жасалу керек деп санайсыз?
Жауап: Жалпы бюджет қаражаттарын игеруде жіберілетін кемшіліктер экономикамыздағы жүргізіліп жатқан өзгерістер мен реформаларға байланысты өздерінің мазмұны мен түрлерін өзгертіп отырады. Осыған байланысты бақылау іс-шараларының тәсілдері мен әдістерінде тиісті толықтырулар мен өзгерістер енгізіліп олардың тиімділігін қамтамасыз ету және жолсыздықтардың алдын алу шараларын жасау өте маңызды.
- Сұрақ: Бақылау іс-шараларының нәтижелілігін арттырудың тиімді жолын қалай түсіндірер едіңіз?
Жауап: Әлемдік тәжірибеге сүйенсек, бақылау іс-шараларының нәтижелілігін арттырудың тиімді жолының бірі елімізде мемлекеттік аудиттің кешенді жүйесін құру болып табылады. Бұл жүйе мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігі мен қаржыны жұмсаудың заңдылығы, үнемділігі мен тиімділігі, бюджет қаражаты мен мемлекет активтерінің пайдалануы туралы объективті әрі шынайы ақпаратпен қамтамасыз етудің дұрыс жолы болып табылады.
- Сұрақ: Бюджет қаражаттарының жұмсалуындағы кемшіліктер қандай себептерден туындайды?
Жауап: Бюджет қаражаттарының жұмсалуындағы кемшіліктерге олардың жылдың қорытындысында толық игерілмеуін жатқызуға болады. Бюджет қаражаттарының игерілмеуінің негізгі себептері мемлекеттік сатып алу рәсімдерінің, яғни тиісті құжаттардың дайын болмауынан және өз уақытында өткізілмеуінен.
Сұхбатыңызға рахмет!
Сұхбаттасқан: Салтанат Тойболова
