Бүгін ҚР Премьер-Министрі Бақытжан Сағынтаевтың төрағалығымен өткен Үкімет отырысында индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі Ж. Қасымбек, денсаулық сақтау министрі Е. Біртанов, ауыл шаруашылығы вице-министрі Б. Бейсенғалиев техникалық реттеу және оны әрі қарай жетілдіру мәселелері бойынша қабылданған шаралар туралы баяндама жасады.
ҚР ИИДМ мәліметтері бойынша, ішкі нарықта өнімдердің қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз ету және экспортқа жағдай жасау мақсатында 2018 жылы «Стандарттау туралы» ҚР заңы және оған ілеспелі заңнамалық өзгерістер қабылданды. Бизнесті жаңа талаптарға қайта бағдарлау үшін заңдардың күшіне ену мерзімі 2019 жылдың 11 сәуіріне белгіленді.
Еуропа елдерінің тәжірибесіне негізделе отырып қабылданған заң стандарттаудың халықаралық үлгісіне өтуге жағдай жасайды және мыналардан тұрады:
-
стандарттау бойынша жұмыстардың бірыңғай операторы ретінде Ұлттық стандарттау органын белгілеп, ұлттық стандарттау жүйесін құру;
-
«мемлекет-бизнес-тұтынушы» арасында стандарттарды консенсустық талқылау орталығы ретінде стандарттау жөніндегі техникалық комитеттер мәртебесін арттыру;
-
бірыңғай талаптарды белгілеу мақсатында техникалық ерекшеліктер арқылы мемлекеттік сатып алуда, салалық заңнамада стандарттарды, оның ішінде сапасы бойынша қолдану аясын кеңейту.
Бұдан өзге, ИИДМБ-3 міндеттерін іске асыру аясында әрбір тауарлық топ бойынша стандарттан анықталмақ. Бұл өндірушілерді жоғары сапаға бағдарлауға мүмкіндік береді.
Жалпы, Ж. Қасымбектің айтуынша, түзетулер өлшем құралдарын калибрлеуді дамытудың халықаралық үлгісін енгізуге, яғни шығарылатын өнім сапасын арттыруға бағытталған.
«Өнімді ілгерілету кезіндегі техникалық кедергілерді жою бойынша жоспар әзірленді. Басты шаралар ретінде мыналар анықталды: өңделген өнім туралы талаптарды зерделеу және келісу, стандарттарды бейімдеу, сондай-ақ, қазақстандық аккредиттеу жүйесіне аккредиттеуден өтуге үміткер шетелдік сертификаттау органдарын тартуда аккредиттелген және сынақ орталықтары базасын дайындау. Қазіргі уақытта осы жоспарды іске асыруға кірісіп кеттік», — деп түйіндеді Ж. Қасымбек.
Айта кету керек өнімді ілгерілету кезіндегі техникалық кедергілерді жою бойынша жоспар денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы министрліктерімен бірлесе отырып әзірленген.
Өз кезегінде ҚР денсаулық сақтау министрі Е. Біртанов Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттеріне сәйкестігі бойынша өнімдердің қауіпсіздігін бақылауда атқарылып жатқан жұмыстар туралы баяндады.
Қазіргі уақытта ҚР ДСМ ЕАЭО техникалық регламенттерінің 20 талабының сақталуын бақылауды жүзеге асырады, оның ішінде тамақ өнімінің қауіпсіздігі бойынша 10 техникалық регламенттің және азық-түлік емес тауарлардың қауіпсіздігі бойынша 6 техникалық регламенттің және басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп 4 техникалық регламенттің талаптарының сақталуын бақылауды жүзеге асырады. 4 жыл ішінде тұтыну нарығына сәйкес келмейтін өнімдердің жалпы санының азайғаны байқалады. Мәселен, 2015–2018 жылдар аралығында бұл көрсеткіш 26%-дан 14%-ға дейін төмендеген.
«2018 жылы өнім қауіпсіздігінің ай сайынғы мониторингі аясында 70 мыңға жуық өнім үлгілері сатып алынды, оның 9740-ы зертханалық сараптама нәтижелері бойынша техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмеген, оның 69%-ы өндірушілер таңбалау стандарттарын сәйкес орындамағаны үшін бұл тізімге кірсе, 23%-ы қауіпсіздік көрсеткіштеріне сай болмаған, ал 7,2%-ында физикалық-химиялық көрсеткіштер сәйкессіздігі табылды», — деді Е. Біртанов.
Сондай-ақ, өсімдік майының құрамы бойынша сүт өнімдерінің 99 сынамасында және шұжық өнімдерінің 143 сынамасында өнімнің жасандылығы анықталды. Жалпы, өнімдердің қауіпсіздігі мониторингінің қорытындысы бойынша сәйкес келмейтін өнімнің негізгі бөлігі, яғни 66%-ы – импорттық өнім, ал 34%-ы – отандық өндірушілердің өнімі.
Сонымен қатар, анықталған бұзушылықтарды жою мақсатында 2 мыңнан астам нұсқама берілген, ал 2017 жылы бұл көрсеткіш 1166 болған, 877 әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғалып, 193 сот шешімі шыққан. Қауіпті деп саналған 22 мың тонна өнім айналымнан алынып, жойылды (2017 жылы — 20,5 тонна). Жалпы сомасы 70 млн астам теңге айыппұл салынды, 2017 жылы – 44,3 млн теңге болатын. Министрліктің Қоғамдық денсаулық сақтау комитеті ҚР АШМ-ге Ресей Федерациясы мен Беларусь Республикасы өнімдерінің 18 өндірушісіне қатысты материалдар жіберді. Олар бойынша ветеринариялық-санитариялық шаралар, оның ішінде зертханалық бақылау күшейтілді.
ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің уәкілетті органдарына анықталған сәйкес келмейтін өнімдерге қатысты тиісті шаралар қабылдау үшін 30-ға жуық хабарлама жіберілді.
Сонымен қатар, камералдық бақылау қорытындысы бойынша сот шешіміне байланысты сыртқы экономикалық қызметтегі 47 қатысушының қызметі тоқтатылып, 2018 жылдың тамыз айынан бастап шартты шығарылым тәртібіндегі балалар ойыншықтарын кіргізуге тыйым салынды. Жалпы, елімізге әкелінетін шартты шығарылым тәртібіндегі тауарлар көлемі 47%-дан 8,6%-ға дейін қысқарды.
Министрлік халықтың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін өнімдер туралы ақпараттандыру жұмысын күшейткен. Бұқаралық ақпарат құралдарында 4 мыңнан астам іс-шара насихатталған, бұл – 2017 жылмен салыстырғанда екі есе көп көрсеткіш.
«ҚР Денсаулық сақтау министрлігі қарамағынан Тауарлар мен көрсетілетін қызмет сапасын және қауіпсіздігін бақылау комитет құрылады. Ол адам денсаулығына әсер ететін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін, медициналық қызметтер сапасын, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар айналымы, оның ішінде дәріханалардағы шекті бөлшектеп сату бағаларын бақылау, сондай-ақ, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығын қамтамасыз ету саласындағы бақылау қызметін атқаратын болады. Комитетті және оның аумақтық бөлімшелерін құру жөніндегі ұйымдастыру іс-шаралары 2019 жылғы сәуірде аяқталады», — деді Е. Біртанов.
Ауыл шаруашылығының вице-министрі Б. Бейсенғалиев министрліктің Қытаймен, Парсы шығанағы және басқа да экспортқа бағдарланған елдермен шектеулерді алу бойынша өз қызметтерін атқарып жатқанын жеткізді. Нәтижесінде тауарлардың басым түрлері бойынша ветеринариялық-санитариялық және фитосанитариялық шектеулер алынуда.
АШМ ақпараты бойынша, қазақстандық өнімдер нарығына қол жеткізу бойынша талаптар мен шарттарды айқындау жөнінде басым елдермен келіссөздер жүргізуді бастау қажет. Бұл ретте, олардың сәйкестікті бағалау нәтижелерін өзара тануы туралы келісім жасасу мәселесін де шешу керек. Денсаулыққа пайдалы деген өнімдерге қол жеткізу бойынша келіссіөздерді Денсаулық сақтау министрлігі жүргізуі керек. Стандарттарға еркін қол жеткізуді және қолдануды қамтамасыз ету мүмкіндігі үшін отандық өндірушілер тиісті келісімдер жасасуы керек. Шетелдік стандарттарды аудару қарастырылуы керек.
«Бастапқы кезеңде қазақстандық сәйкестік сертификаттарының шетелдік нарықтарда таныла қоймайтынын түсінеміз. Осыған байланысты, жедел шара ретінде Еуроодақ, АҚШ және ҚХР нарығында жұмыс істейтін халықаралық сәйкестікті бағалау жөніндегі органдарды тарту қажет. Бұл үшін Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Техникалық реттеу және метрология комитеті Қазақстанда мұндай органдардың аккредиттеуден өтуін оңайлатып, мерзімдерін қысқартуы керек», — деді Б. Бейсенғалиев.
