Қазақ хандығының қара шаңырағы болған Созақ ауданы – өнері мен мәдениеті биіктеп, экономикасы дамыған, салт-дәстүрін дәріптеген өлке. Қаншама тарихи оқиғалардың куәсі болған мекен теріскейдің тылсым табиғаты құбылмалы. Содан болар, Созақ ауданында екі бірдей метеостансасасы орналасқан. Ал, Одаманбұлақ, Таскөмірсай асулары табиғатының қолайсыздығымен бұрыннан белгілі. Сондықтан да, мұнда жылыту бекеттерін салынған. Табиғаты қатал болса да, ауыл шаруашылығы дамыған, шөбі шүйгін, ауасы таза, малға жайлы, құт қонған мекен – Созақ ауданы.
Табысы тайқазанынан тасыған теріскейдегі өлкенің негізі 1928 жылы қаланған. Тарихы ғасырға жуықтаған аудан жуырда ғана 90 жылдық мерей тойын тойлады. Өндірістің шыңына шыққан ауданда уран кентасы, таскөмір өндіріледі. Аудан аумағындағы 36 елді мекен 2 кентті, 10 ауылдық округтерге біріктірілген. Орталығы Шолаққорған ауылы. Климаты тым континентті. Жазы ыстық, қуаң, аңызақты, қысы солтүстігінде суық, оңтүстігінде біршама жылы. Тұрғындар аймақтың климатына әбден үйренген. Қыр-сырын біледі. Метеорологиялық стансасы Шолаққорған және Тасты ауылдарында орналасқан екен.
Алдымен, ауданның орталығына келіп тоқтадық. «Шолаққорған» метеостансасында мобильді вагон орнатылған екен. Мамандар қысы-жазы осында отырып, орталыққа хабар беріп отырады. Стансаның меңгерушісі Айзат Уәлиханқызы ауа райын өлшеу алаңына алып келіп, құрылғыларды таныстырды, дәл уақыттағы ауа райының жай-күйін бақылап берді.
Айзат Уәлиханқызы 23 жылдан бері осында жұмыс жасап келеді. Тәжірибелі маман. Қызметіне қызығушылықпен қарайды. «Табиғатты зерттеу, құбылыстарды бақылау – өте қызық. Себебі ол тылсымға толы» — дейді.
Бұл орталықта 5 метеоролог жұмыс жасайды. Орта, жоғары білімді мамандар. Шымкенттегі орталықта арнайы тәжірибеден өтіп келген. Мекемені жылыту мен тазалық жұмыстары өздерінің мойындарында. Кесте бойынша жұмысқа келеді. Жұмылған жұдырықтай іс атқаруда.
Шолаққорғаннан 178 шақырым жол жүріп, Тасты ауылдық округіне келдік. Мұнда ауаның райы мүлде бөлек. Жер – аппақ, қар жамылып жатыр. «Тасты» метеостансасының меңгерушісі Мұхит Смағұлұлы «Кеш түсе аяздың беті күшейеді» деп ескертті. Әрі қарай, тылсым табиғаттың температурасынан хабар алуы үшін, сырғыған сынаптарды бақылап, анықтап берді.
Мобилді вагон орнатылған бұл стансада 4 метеоролог және 1 агро-метеоролог жұмыс жасайды. Ауданда өсімдіктерден жусан, бұйырғын, көкпек, жыңғыл, сексеуіл, ал, таулы жерлерінде киік оты, тобылғы, қызылқайың өседі. Агро-метеоролог көктем шығысымен өсімдіктің шығуы, сиректігі мен өсу қарқынын, тағы басқа мәліметтерді орталыққа хабарлап отырады екен.
Теріскейде ауа райының қолайсыздығынан кейде байланыс үзілуі мүмкін. Күрт бұзылған құбылысты уақытылы хабарлап, аппаттың алдын алу – бұл мамандардың басты міндеті. Сондықтан метеорологтар рацияны қолданады.
Кез келген жаңалыққа, жаңа технологияға тез үйреніп, барынша халықтың мүддесінен шығып, табиғаттың тілін түсіне білген метеорологтардың еңбегі еленерлік.
Айтолқын Молдабекова.