1991 жылы Қазақстанда 7 қорық қана жұмыс жүргізген.Тәуелсіздік алған жылдардан бастап елімізде табиғатқа ерекше көңіл бөліне бастады. Алыс-жақын шет елдердің тәжірибесін пайдалана отырып, «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар» ,қорықтар көбейді. Қорық міндеті- табиғат қорғау, экологиялық жүйелерді сақтау, өсімдіктер мен жануарлардың жекелеген түрлері мен қауымдастарын сақтайтын, оларды қалпына келтіруге бағытталған ғылыми мекеме мәртебесі бар мекеме. Тап осы табиғат ананың құндылығын дәуірдің жауһарындай дәріптеп, ағайынға айшықтау –«Айғақ»телеарнасының өзіне алған асыл парызы, «Ғажайып Қазақстан» тележобасының басты мақсаты!
Картадан табылмайтын аралға саяхат
Тележобаның тұсау кесері –Арал теңізінің кепкен табанында жатқан «Барскелмес» МТҚ бастау алды. Ата-бабаларымыздың аралға Барсакелмес атауын қандай түсінікпен бергенін біз әрине, білмейміз. Алайда,атауының өзі адам бойына үрей ұялататын бұл теңіз тартылып, құрлықпен бірігіп кеткен. 1939 жылы мемлекеттік қорық статусы беріліп, «Барсакелмес» аралына ерекше қорғалатын аймақ дәрежесі берілді
Барсакелмес-құландар қорығы
1953 жылы Түрікменстанның «Бадхыз» қорығынан 9 бас құлан әкелінеді. Олар бейімделіп, құлан саны 1980 жылдары 300-ге жеткен.Алайда арал теңізінің тұздылығы артқан соң,құландарды еліміздің басқа өңірлеріне жерсіндіруге ұсыныс тасталады. Осылайша, 1982 жылы «Алтынемел» МҰП құландар жерсіндіріледі. Қазіргі таңда Қазақстанның аумағындағы құландар «Барскелмес» қорығының құландарының ұрпақтары болып саналады.
Әлемді түршіктірген «Барсакелмес» құпиясы
Кеңес кезеңнің іргесі сөгілгеннен бастап отыз екі тістен шығаруға тиым салынған көптеген құпия деректер жария бола бастағанда, Барсакелместің де сұмдығы ашылды. Яғни Барсакелмес немесе Возрождение аралы бактериялық қаруға жасырын сынақ жүргізетін полигон болған. Дерек көздеріне сүйенсек,бактериялық қару Барсакелместе жасалса,химиялық дәрілер Ташкентте шығарылған екен.
Тарас Шевченконың Барсакелмеске қандай қатысы бар?
Аты аңызға айналған арал туралы тұңғыш зерттегендердің бірі-Тарас Шевченко.Айдаудағы атақты ақын-суретші алдыңғы ғасырдың ортасында Барсакелмеске табаны тиген соң, «бұрын еш жерден көрмегн көптеген өзгеше дүниелерді көрдім» деп,жазады.
Біршама уақыт бұрын Барсакелместің жағаларын биік толқындардың ұратынын және дауыл кезінде сынатын мұздың сатыр-сұтыр етіп, жағалауға сусып шығатынын елестетудің өзі қиын.Жоғалған теңіздің үнсіз куәлары-уақыт тақырына мелшиіп қатып қалған тот басқан кемелер ғана
Барсакелмес – ғаламшардағы ең тылсым орындардың бірі.Оның әрі қорқынышты,әрі сыйқырлы барсакелмес атының өзі – ақ көп мағынаны аңғартып тұр, яғни «барсаң, қайтпайсың» деген сөз. Бірақ ,сіздер осы мақаланы оқып отырсаңыз, демек, біздің түсірілім топ Барсакелместен барып,қайтіп оралды!
Шымкент-Түркістан-Қызылорда-Арал-Барсакелмес
1500 ш/қ
Гүлжан Нұрланқызы
