Жыл басынан бері еліміз Тәуелсіздік мерекесінің 25 жылдығын дүркіретіп атап өтуде. Халықаралық деңгейде маңызы зор іс-шаралар ұйымдастырылып, көптеген тарту-таралғылар жасалды. Солардың бірегейі, Қазақстан мен Тәжікстанның мызғымас достығының дәлелі болған – Ходжент қаласында ашылған Шымкент көшесі. Қос елдің ширек ғасырлық тәуелсіздік тойының аясында Тәжікстан астанасы Душанбе қаласында қазақтың киіз үйі тігілді. Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков бастаған оңтүстікқазақстандық делегация аталған салтанатты іс-шаралардың барлығына куә болып қайтты.
Қазақстан мен Тәжікстан Республикалары – жеке мемлекет ретінде Тәуелсіздіктерін бір мезетте еншілеген елдер. Егемендіктерінің 25 жылдығын қатар атап өтіп жатқан мемлекеттер географиялық орналасу жағынан көрші болмағанымен, бір-бірін туыс деп біледі. Содан да болар, Өзбекстан арқылы Тәжікстанның «Ойбек» шекара бекетіне жеткен-ақ, оңтүстікқазақстандықтарды сырнайлата, дастархан жайып қуана қарсы алды.
Достықтың арқасында құшақ қауыштырған делегаттар мұнан соң шекарадан 64 шақырым қашықтықта жатқан Ходжент қаласына жол тартты. 8 миллион халқы бар Тәжікстан Республикасында ірі 5 қала бар. Олардың ішінде ел астанасы Душанбеден кейінгі статусқа ие, екінші шаһар – Ходжент. 2 жарым мың жыл тарихы бар бұл көне қала, Қазақстанның 3-ші мегаполисі Шымкентпен бауырлас. Қос шаһар 2003-ші жылдың 22-ші сәуірінде бауырластық жөнінде келісімге келген. Содан бері екі арадағы барыс-келіс пен алыс-беріс, өзара тәжірибе алмасу үзілген емес. Бауырлас қалаға тарту ретінде бүгінгі күні Ходженттің қақ төріндегі көшеге «Шымкент» қаласының атауы берілді.
2005-ші жылдың 31-ші тамызында Шымкенттегі «Нұрсәт» мөлтек ауданындағы бір көше «Ходжент» қаласының атымен аталған болатын. Бүгін атауы берілген «Шымкент» көшесі қос қаланың достығы үзілмеген бауырлас екендігін тағы бір дәлелдеді. Тарихы терең, болашағы кемел Шымкент қаласының атымен аталған көшеде бүгінгі күні бірнеше әлеуметтік ғимараттардың да лентасы қиылды. Біріншісі салауатты өмір салтын қалыптастыруға жол ашатын спорт кешені. Мұнда осы мөлтек ауданда тұратын тұрғындар мен жастар кез-келген спорт түрлерімен айналысуға мүмкіндік алып отыр. Ал, екінші Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Ұласбек Сәдібеков пен Ходжент қаласының әкімі Шарифзода Шариф лентасын қиған ғимарат 180 балаға арналған бала-бақша. «Әфсана» деп аталатын бөбекжайдың бүлдіршіндері Оңтүстік Қазақстаннан келген қонақтарды қазақ тілінде тақпақ айтып қарсы алды. Бұл бала-бақша 8 мың тұрғыны бар осы мөлтек аудандағы 2-ші бөбекжай.
Қазақстан мен Тәжікстан Республикаларының рухани байланысымен қатар экономикалық қарым-қатынасы да күн санап артып келеді. 11 индустриялдық аймағы бар, кәсіпкерлік саласының дамуы бойынша Қазақстанда алғашқы орында тұрған оңтүстіктің кәсіпкерлік, индустриялды-инновациялық даму және туризм басқармасының басшысы Марат Қарабаев облысқа таныстырылым жасады. Қазақстанда инвестиция көлемін арттыру бойынша жасалған жеңілдіктерге тәжікстандық кәсіпкерлер таңдай қақты.
Тәуелсіздік мерекесінің қарсаңында орын алып отырған халықаралық екі жақты шараның ұйымдастырушысы, Қазақстан Республикасының Тәжікстан Республикасындағы Төтенше және өкілетті елшісі – Нұрлан Сейтімов. Нұрлан Мұсатайұлын үстіміздегі жылдың 29-шы наурызында Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев елші етіп тағайындады. Жиын барысында елші мырза өткен жылдармен салыстырғанда Тәжікстан мен Қазақстанның арасындағы экономикалық байланыс көлемінің артқанын тілге тиек етті.
Ходжент қаласы – Соғды облысының орталығы –Тарихта бұл өңір Соғды тайпалары күн кешкен мекен ретінде танымал. Өңірдің бүгінгі басшысы Абдурахман Кадири Қазақстаннан арнайы келген делегаттарды құшақ жая қарсы алды. Соғды облысының басшысы қабылдаған Ұласбек Сәдібекұлы бастаған делегация құрамында: облыстық мәслихаттың депутаты Дулат Әбіш, Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Қайрат Нұртай, Облыстық Ассамблея хатшылығының меңгерушісі Мұратәлі Қалмұратов, Облыстық ішкі саясат басқармасының басшысы Болат Төлеген, Облыстық тәжік этно-мәдени орталығының төрағасы Акабай Құдайқұлов, Бәйдібек аудандық мәслихатының депутаты Айдар Байысбеков, «Шаян» тәуелсіз апталық газетінің бас редакторы Абзал Әділбековтер бар.
Қос мемлекеттің қонақжайлық пен сый құрмет жасауда ұқсастықтары жетерлік. Бұл ретте Ұласбек Сәдібекұлы Соғды облысының басшысының иығына қазақтың зерленген шапанын жапты. Тиісінше, қонақтарға жергілілікті халық атынан Абдурахман Кадири тәжіктің ұлттық шапанын делегаттарға жеке-жеке кигізіп, достықтың жарқын үлгісін көрсетті.
Ходжент – Ұлы Жібек жолы өткен, Сырдарияның жағасына орын тепкен көне шаһар. Кеңес одағы кезінде қала Ленинабад аталған. 1957-ші жылы Ленинградтың бір бөлшегі ретінде мұнда алып сарай салынған. Сырт көрінісі Санк-Петербургтың ғимараттарына ұқсас болғанымен, тарихи орынның іші тәжік халқының бір-біріне ұқсамайтын, қайталанбайтын ұлттық ою-өрнектеріне толы. 60 жылға жуық тарихы бар көне сарайдың әрбір деталінің бояуы әлі күнге өңін бермеген. Тәжікстан Республикасына 2-ші рет іс-сапармен келіп отырған, облыстық мәслихаттың депутаты Дулат Әбіштен облыстық телеарна арнайы сұхбат алды. Сұхбат барысында халық қалаулысы тәжік елімен бізді өткен тарих тығыз байланыстыратынын тілге тиек етті.
Сапардың екінші тәулігінде делегаттар Душанбе қаласына жол тартты. Ходжент қаласынан 305 шақырым қашықтықта жатқан Тәжікстан астанасына жол жүру уақыты 5 сағат. Ара қашықтық онша үлкен болмағанымен, Памир тауының алып асударын бағдындыру уақытты алады. Ең үлкен шыңының биіктігі 7 мың метрден асатын таулы аймақтағы құздармен жүру қорқынышты-ақ. Айта кететін тағы бір қызықты ақпарат, Тәжікстан жер көлемінің 93 пайызын алып таулар алып жатыр. Аталған 300 шақырым жолды жүру барысында делегаттар бас-аяғы алып 8 асудан өтті. Жолаушылардың қауіпсіздігі үшін жоталарды жағалай, тіпті тау тастарын жарып 20-дан аса туннелдер салынған. Душанбеге жете салысымен, Тәжікстадағы екі мыңға жуық қазақтың басын қосқан «Бәйтерек» аталатын қазақ мәдени орталығының мүшелерімен құшақ қауыштырдық. Барлығы да атажұрттан ат терлетіп келген бауырларын ыстық ықыласпен қарсы алды. Оңтүстіктен сыйлық ретінде алып келінген кітаптар мен ұлттық киімдерге, домбыраға орталық төрайымы Зәуре Сәмединова шексіз алғысын білдірді.
Бұл күні орын алған тағы бір тарихи оқиға – ел астанасында қазақтың ұлттық киіз үйінің тігілгені. Шымкент қаласының атынан тарту етілген ұлттық мұрамызды әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған туристер қызыға тамашалап жатты. Күн бата Оңтүстік Қазақстан облысының өнерпаздары мерекелік гала-концерт қойып, ұлттық музыкаға шөліркеген қандастарымызға өнер көрсетті. Залға жиылған жұрт концерт соңында Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың сөзіне жазылған Бекболат Тілеуханның «Елім менің» әнін тікесінен тік тұрып орындады.
Қазақстан мен Тәжікстан Республикаларының мызғымас достығы әлбетте өзге мемлекеттерге үлгі. Тұғырлы тәуелсіздік мерекесінің қарсаңында айтар тілегіміз жалғыз. Бауырмал қос мемлекеттің бірлігі бекем, егемендігі мәңгі болсын.
Ботагөз МӘДІБЕК,
Шымкент-Ходжент-Душанбе-Шымкент.
