Өнімді (тауарды) алып қою туралы маңызды Заң талабы туралы:
2020 жылдың 30 желтоқсанында елімізде «Техникалық реттеу туралы» Заңының (бұдан әрі — Заң) жаңа редакциясы қабылданғаны және ол өзінің заңды күшіне алдымыздағы шілденің 1 жұлдызынан енетіні, ол құжатқа бұрынғы заңдылықтарда болмаған талаптар енгізілген.
Сол жаңа талаптардың және бірі — Өнімді (тауарды) алып қою. Біздің елімізде мұндай талап бірінші рет енгізіліп отырғанын атап өту қажет және бұл қатал талап – нарыққа сапасыз, қауіпсіз өнімді шығармауды көздейді.
Қандай жағдайларда жүзеге асырылады және оның салдары қандай болуы мүмкін? Осы сұрақтарға қысқаша жауаптар берілетін болады. Өйткені, бақылау субьектісінен (кәсіпкерден, өнімді сатушыдан және т.б) оның осы өнімді сату/өткізу арқылы күн көріп отырған несібесінен айыру — оңай шаруа емес екені белгілі.
Заңның 44 бабының 1 тармағына сәйкес, жоспардан тыс тексерулер мен қадағалау субъектісіне бару арқылы профилактикалық қадағалауды жүзеге асыру барысында жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделеріне, адам өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға тікелей қатер төндіретін бұзушылықтар анықталған жағдайда, қоғамдық қауіпті салдардың туындауын болғызбау мақсатында өнімді айналысқа шығаруға тыйым салу және алып қою түрінде жеделден қоюдың құқық шектеу шаралары қолданылады. Яғни, өнімді баса көктеп, алып қою, немесе оны айналысқа шығаруға тыйым салу – деген талап жоқ, тек жоғарыдағы заң талаптары бұзылған жағдайда ғана!
Жеделден қоюдың құқық шектеу шаралары деп қадағалау субъектісіне ықпал ету тәсілдері түсініледі.
Ал, қандай жағдайлар, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделеріне, адам өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қатер төндіретін бұзушылықтар болып есептеледі? Олар төмендегілер:
1) өнімнің техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмеуі;
2) техникалық регламенттер өзіне қатысты қолданысқа енгізілген, сәйкестікті бағалаудан өтпеген өнімді айналысқа шығару;
3) техникалық регламенттер өзіне қатысты қолданысқа енгізілген өнімді сәйкестікті бағалау туралы құжаттарсыз немесе техникалық реттеу тізілімінде немесе Еуразиялық экономикалық одақтың сәйкестікті бағалау туралы берілген немесе қабылданған құжаттарының бірыңғай тізілімдерінде мұндай құжаттардың бар — жоғы туралы мәліметтер болмаған кезде айналысқа шығару.
Ерекше атап өтетін жағдай –Техникалық реттеу саласындағы мемлекеттік бақылаумен қадағалауды жүргізу барысында зертханалық сынақтардың нәтижелерімен техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмейтіні дәлелденген өнім алып қоюға жатады. Мән беріңіздер: заңды талаптарға сәйкес келмейтіні дәлелденген өнімдер ғана!
Өз кезегінде, Өнім таңбалау бөлігінде (маркировка) техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмеген кезде өнім алып қоюға жатпайды.
Өнімді алып қою қадағалау субъектісіне міндетті түрде орындау үшін табыс етілетін өнімді алып қою туралы қаулы негізінде жүзеге асырылады, ал, ол қаулыны мемлекеттік бақылау және қадағалау жөніндегі аумақтық бас мемлекеттік инспекторы (департамент басшысы) қабылдайды.
Уәкілетті орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі (яғни, департамент) өнімді алып қою туралы қаулы шығарылған кезден бастап үш жұмыс күні ішінде сотқа қадағалау субъектісін алып қойылған өнімді иелену, пайдалану және (немесе) оған билік ету құқығынан айыру туралы талап қою береді.
Өнімді алып қою туралы қаулыны орындамағаны үшін қадағалау субъектісі Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.
Алып қойылған өнімді сақтау уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.
Техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмейтін және жеке және заңды тұлғалардың құқықтарымен заңды мүдделеріне, адам өмірімен денсаулығына, қоршаған ортаға қатер төндіретін алып қойылған өнім шаруашылық және өзгеде қызметте қолдануға жатпайды және уәкілетті орган белгілеген, сондай-ақ Қазақстан Республикасының экология заңнамасында, Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы, азаматтық қорғау туралы заңнамасында белгіленген талаптар және халықтың санитариялық — эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптары сақтала отырып жойылуға тиіс не кәдеге жаратылуы немесе қайта өңделуі мүмкін немесе Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кері әкетілуі мүмкін.
Алып қойылған өнімді тасымалдауға (тасуға), сақтауға, жоюға, кәдеге жаратуға, қайта өңдеуге немесе оны Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерге кері әкетуге байланысты шығыстарды қадағалау субъектісі көтереді.
Сондай — ақ, Өнімді алып қою туралы қаулы шығарылғаннан кейін уәкілетті орган ведомствосының тиісті аумақтық бөлімшелерінің лауазымды адамдары (яғни, департаменттің) оның иесінің немесе оның өкілінің қатысуымен қадағалау субъектісіне өнімді өткізу жүзеге асырылған өнім партиясынан алынған өнім немесе сериялы өндірілген өнім үлгілерін іріктеп алуды жүргізеді. Бұл іріктеп алудың мақсаты, өнімнің техникалық регламенттерге сәйкес емес келуіне не себеп болғанын анықтау. Басқаша айтқанда, заң бұзушылық өнімді шығарып жатқанда орын алды ма, жоқ, басқа жағдайларда кемшіліктер кетті ма, осы сұрақтарға жауап іздеу.
Сынақ сәйкестікті бағалау нәтижелеріне тәуелсіз және оған мүдделі емес, Қазақстан Республикасының сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасына сәйкес аккредиттелген зертханада жүргізіледі.
Егер өнімнің зертханалық сынақтарының қорытындысы бойынша оның техникалық регламенттер талаптарына сәйкес келмейтіндігі дәлелденсе, өнімді алып қою туралы қаулы шығарған лауазымды адамдар алып қойылған өнімге сәйкестікті бағалау туралы құжаттың күшін жояды.
Сол сияқты, Техникалық реттеу саласындағы мемлекеттік қадағалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар белгіленген тәртіппен сәйкестікті бағалаудан өтпеген өнімге сәйкестікті бағалау туралы құжаттардың күшін жоюға құқылы.
Бастарбек ЕСҚАРАЕВ,
ҚР СИМ Техникалық реттеу және метрология комитетінің
Шымкент қаласы бойынша департамент басшысы.
“ЭКО ШИНА” ЖОБАСЫ ЖҮЗЕГЕ АСТЫ
Қазақстанда қалдықтарды басқару жүйесі жаңа деңгейге көтерілуде. Бұл бастамаға Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы негіз болды. 2024 жылғы ақпанда өткен...