Тұралап қалған туризмді аяқтан тұрғызатын кез жетті. Еліміздің Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру», «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақалалары арқылы қасиет қонған Ұлы даланың кереметін айшықтауды айқындап берген болатын. Ал, мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев бұл тұста, туризм саласын ілгерілетуде осыған дейін аз іс атқарылмағандығын, енді еліміздің баға жетпес бай мұрасын өзге жұртқа танытудың жолдарын қарастыруымыз қажеттігін айтты. Тақырып талқысына түскелі тұрған өлке — Шардара аймағы. Бұл мекен туризмді жоғары деңгейде дамытуды сұранып тұр.
«Айғақ» телеарнасының түсірілім тобы бұл жолы үш бірдей мемлекетті алып жатқан әйгілі Қызылқұмның Сіз бен Біз біле бермейтін ғажайыбын көрдік.
Кешкі ымырттан соң Шардара су қоймасы маңындағы «Керемет» қонақ үйінде аялдадық. Келесі күні жер бетінің жаңа кейіпке енетін сәті таңның атуымен бірге сағат 7:00-де Шардара су қоймасының жағалауына шықтық.
Көкжиектен енді ғана көтеріліп келе жатқан күнмен шағылысқан көл суын көргендегі кереметтей әсерді сөзбен жеткізу мүмкін емес. Табиғаттың мұндай тамашасын сезінгенде, бүкіл әлемді ұмытып, рухани тыныстап қаласың. Дегенмен, осындайда «табиғат ананың сыйын қаншалықты қадірлеп жатырмыз?» деген сұрақтар мазалары сөзсіз. Жағалау маңында демалыс орындарын, туристерге қолайлы мейрамханалар, тағы да басқа демалысқа қажетті дүниелер жасалса нұр үстіне нұр болар ма еді?!
Әрине, табиғат сұлулығын суреттеудің жөні бір бөлек. Ал, біздің мақсатымыз — құм арасындағы қызықты өмірмен танысып, көрермендермен бөлісу. Осылайша, Қазақстандағы шөлдердің бірегейі Қызылқұмға Сырдарияны жағалай еніп кеттік. Шөлдің аумағы Өзбекстан, Қазақстан және шағын оңтүстік батыс бөлігі Түркіменстан Республикасында жатыр.
Шөл арасындағы экстримді жолдармен жүріп өткенде, мұнда мал шаруашылығымен айналысатын қожалықтардың көптігіне куә болдық. Олардың құм ортасындағы жай күйі, құдық суымен күнелтуі ерекше назарды аудартады.
Ең бастысы, адам көп шоғырланбаған мекенде, жарықсыз, байланыссыз өмір сүруі — кімді де болсын таңғалдырады.
Жол бойы Қызылқұмның ыстық құмы ондағы өсімдік түрлерін, бейне бір аспан әлеміндегі қорғаушымызға ұқсайтын құстар тіршілігін тамашаладық.
Осылайша, ойлы қилы, құмды жолды еңсеріп, Шардарадан 80 шақырым қашықтықта орналасқан Бимырза ауылына тоқтадық. Аталған елді-мекенде 7-8 ғана үйдің түтіні түтеп отыр. Қалтай Сүгірәлиев осы ауылдың тұрғыны. Дүние есігін ашқалы, құм арасында өмір сүріп келеді. Өзге ауыл тұрғындары секілді, бұл отбасы да мал шаруашылығымен айналысады.
Ал жары Салтанат Пайызова — медбике. Өкінішке орай, қазір мұндағы медициналық пункт, адам санының аздығына байланысты, өз жұмысын тоқтатқан. Соған қарамастан, ауыл тұрғындарына медициналық көмек көрсетуде. Ауылда білім ошағы жоқ. Балалар аудан орталығына барып, сондағы мектепте білім алады екен. Тұрғындардың ендігі сұранысы, ауыл мен аудан арасында тасымалдайтын көлік берілсе екен дейді.
Құм арасында орналасқан Бимырза ауылының тұрғындарымен кездесіп, бүгінгі ахуалымен таныстық. Ал біздің, сапарымыз әрмен қарай жалғасын тапты. Ендігі нысан — Найман Бұхарбай ауылы.
Жүйткіген көліктер, құм арасындағы жолдамен Наймар Бұхарбай ауылына қарай бағыт алды. Ой мен қырды бағындырып, құмдағы көріністерге куә болдық. Айнала тым-тырыс. Самалдың ықпалымен тербелген сексеуіл ағаштары мен сан түрлі өсімдіктер.
Экстримді жолдарды жүріп өтіп, 80 шақырым жолды еңсердік. Осылайша, Мақтаарал ауданына қарайтын Найман Бұхарбай ауылына да келіп жеттік. Бұхарбай атты қарияның есіміне қойылған бұл ауылда да 6-7 ғана тұрғын үй бар. Шаруашылықпен айналысатын ауыл тұрғындары мұнда емдік шөптердің көптеп өсетіндігін айтады. Жанғали Нұрымбетов бізге ауыл жайын айтып берген болатын. Бұл ауылда да мектеп жоқ. Балалар Мақтаарал ауданына немесе Шардара ауданында білім алатын көрінеді. Мұндағы тұрғындар: «Байланыстың жоқтығы, қинайды. Алыста жүрген балаларымызбен, жақындарымызбен тілдесу қиын»,-дейді.
Ерекше атап өтетін жайт, Шардара өңіріндегі құмға да талай қазақтың ұлы тұлғаларының ізі қалған. Сондай алып тұлғалардың бірі — Шәкәрім қажы. Мұндай ақпарат қайдан шықты дейсіз ғой? Белгілі ақын Бауыржан Қарабектің «Құмдағы жазулар» атты кітабында Шәкәрім Құдайбердіұлының Қызылқұмға келгені жөнінде жазған. 1923 жылдың көктемінде, дәлірек айтсақ мамыр айының 23-і күні Қызылқұмда отырған ауылға жанында төрт жігіті бар Шәкәрім қажы келіпті. Ақынға бұл мәліметті Төлеген Мамашәріпұлы айтып берген екен. Ендігі біздің айтпағымыз, осындай қазақтың нар тұлғалы азаматының ізі қалған өңірмен күллі қазақ баласының етене жақын болуы міндет емес пе? Ішкі туризмнің жоғары деңгейде дамуы- туристердің Қызылқұмға қызығушылығын оятары сөзсіз.
