2019 жылдың 1 қазандағы жағдай бойынша атаулы әлеуметтік көмек (әрі қарай – АӘК) 99,7 мың отбасыға немесе 577,8 мың адамға тағайындалды (оның ішінде 352,4 мың бала немесе 61,0 %), оның ішінде 65,7 мың отбасы – көп балалы, — деп хабарлайды Түркістан облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Әсия Темірбаева.
АӘК алушылардың еңбекке қабілетті 32,5 мың адам жұмыспен қамтудың белсенді шараларына тартылды, олардың 24,8 мың адам тұрақты жұмыспен қамтылды.
Жұмыспен қамтудың белсенді шараларымен қамтылған барлық жұмысқа қабілеттілер (АӘК өтініш берген сәтте жұмыспен қамтылғандар және БЖТ төлеушілер) 90,5 мың адам немесе жалпы саннынан 34% — ын құрады.
АӘК төлеуге көзделген 60,7 млрд.теңгенің (оның ішінде РБ — 55,6 млрд.тг, ЖБ — 5,1 млрд.тг.), 43,0 млрд.теңгесі немесе 71,0% игерілді.
Дегенмен, облыста АӘК алушыларға жүргізілген мониторингі қолданыстағы заң нормаларының бұзылғанын, қайта тексеруді талап ететін 18,5 мың фактіні анықтады.
Жүргізілген тексеру жұмыстарының нәтижесімен бүгінгі таңда 3,1 мың отбасына төлемдер тоқтатылды, 4,2 мың отбасына АӘК бас тартылды, 7,3 мың отбасына АӘК сомасы қайта есептеленді. Заңсыз төленген 35,7 млн.теңгеден астам АӘК сомасы кері қайтарылды.
Мемлекет басшысының 2019 жылғы 2 қыркүйекіндегі Қазақстан халқына Жолдауында берген тапсырмаларын іске асыру үшін министрлік тарапынан заң жобасы әзірленіп, оның шеңберінде АӘК көрсетудің қолданыстағы тетігін өзгерту көзделген, заңнамалық түрде аз қамтамасыз етілген отбасылардың балаларына кепілдендірілген әлеуметтік пакет анықталатын болады, бұл ретте көп балалы отбасылар бұрынғыдай мемлекеттің қолдауымен қамтылатын болады.
Негізгі қағидат — мемлекет нақты көмекке мұқтаж адамдарға көмектесетін болады.
Мемлекет бірінші кезекте балалар мен көп балалы отбасыларға көмектесетін болады. Еңбекке қабілетті азаматтар жұмыс істеуге тиіс, мемлекет жұмысқа орналасуға немесе шағын бизнеспен айналысуға көмектеседі. Сондықтан шаралар кешені 3 бағытты қамтиды:
біріншісі – көп балалы аналарды жеке санатқа шығару және оларға кепілді жәрдемақы беру, бұл ретте көп балалы отбасы-аз қамтылған отбасы деген стереотип алынып тасталады. Бұдан басқа, бұл көп балалы аналардың материалдық жағдайы мен әлеуметтік мәртебесіне қарамастан, олардың беделін мойындайтын болады, елдегі бала туу деңгейін арттырады;
екінші – аз қамтылған азаматтарды қолдау және оларды жұмысқа орналастыруға ынталандыру;
үшіншісі — барлық АӘК алушылардың балаларына заттай қолдауды қамтитын кепілді пакет ұсынылатын болады.
-
Көп балалы отбасыларға мемлекеттік жәрдемақы:
АӘК алатын балалардың 60% — ы көп балалы отбасылардың балалары.
Облыста көп балалы — 86,6 мың отбасы (ҚР 25,4%) немесе 371,7 мың бала (ҚР 26,2%), 4 баладан – 56,9 мың отбасы немесе 217,7 мың бала, 5 баладан – 24,4 мың отбасы немесе 121,8 мың бала, 6 баладан – 4,8 мың отбасы немесе 28,6 мың бала, 7 және жоғары баладан – 508 отбасы немесе 3,6 мың бала.
Сондықтан, көп балалы отбасылар үшін республикалық бюджет қаражатынан мемлекеттік жәрдемақылар енгізіледі.
Аталған мемлекеттік жәрдемақы табысқа қарамай және 4 және одан көп кәмелетке толмаған балалары бар көп балалы отбасыларға төленеді.
Бұл жәрдемақының мөлшері балалар санына байланысты сараланған болады, әр балаға орта есеппен 10-11 мың теңгеден және 2018 жылдан бастап тағайындалуы тоқтатылған ұқсас жәрдемақы мөлшерінен 4-7 есе артық болады.
Бұл көп балалы отбасыларға қосымша қолдау көрсететін болады.
-
Атаулы әлеуметтік көмектің жаңа моделі:
АӘК аз қамтамасыз етілген отбасыларға, оның ішінде көп балалы отбасыларға облыстық КД 70% өлшеммен төленетін болады.
Отбасының әрбір мүшесіне АӘК мөлшері, бұрынғыдай, КД 70% мен жан басына шаққандағы табыс арасындағы айырмашылықты құрайтын болады.
АӘК тоқсан сайын тағайындалады және төленеді, учаскелік комиссиялардың жұмысы күшейтіледі.
АӘК- тің басты шарттарының бірі-отбасының еңбекке қабілетті мүшелері жұмыс істеуі және отбасы үшін жауапты болуы тиіс. Осыған байланысты АӘК шартты ақшалай төлем түрінде және «Еңбек» жұмыспен қамту бағдарламасының әлеуетін барынша пайдалануға қолдау көрсетілетін болады және аз қамтамасыз етілген отбасылардағы жұмыссыз азаматтарға басымдық беріледі.
Мемлекет субсидиялайтын жұмысқа, бос жұмыс орындарына жұмыс, жеңілдетілген шағын несие және бизнесті ашу үшін қайтарымсыз гранттар ұсынылады.
«Еңбек» мемлекеттік бағдарламасына көп балалы отбасыларды кіші және шағын бизнеске (оның ішінде үйде) тарту бойынша құралдары енгізіледі:
— микрокредит беру мерзімін 7 жылға дейін ұлғайту;
— номиналды сыйақы ставкасын 4% дейін төмендету;
— тұратын жеріне қарамастан (қала/ауыл) берілетін микрокредит сомасын шектеуді алып тастау;
— аз қамтылған және көп балалы отбасыларды жұмыспен қамтамасыз ету бойынша нысаналы индикаторды бекіту (микрокредиттер, гранттар беру).
Сонымен бірге, бұл ретте, еңбекке жарамды отбасы мүшесі жұмыстан және жұмыспен қамту шараларынан бас тартқан жағдайда, АӘК төлемі бүкіл отбасыға тоқтатылатын болады.
-
Аз қамтылған отбасыларға кепілдірілген әлеуметтік пакет: