Қызылкөпірде боздақтарға арналған белгі тас орнатылды

 «Қаратаудың басынан көш келеді. Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді.» Осы Елім-ай әні қазақ халқының басына төнген қауіп-қатер, азап-қиыншылық, босқан елдің мұң-зарын жырлаған. Тарыдай шашылған тағдырларды естігенде тұла бойыңыз дір ете қалады. Сол оқиғаны бастан кешкендердің бір легі Бәйдібек ауданындағы Екпінді ауылына барып жайғасқан. Ел ауызында әлі күнге дейін «Қызылкөпір» деп аталып жүрген сол аймақта қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күніне орай белгі тас орнатылды. Қоршаусыз қалған мазар қоршалды. Сауабы мол игі істі Түркістан облысы мәслихатының депутаты Дулат Әбіш бастаған. Халықтың қалаулы азаматы ағайындардың басын біріктіріп өткенге – салауат айтып, келешекке — аманат артты.

 Ашаршылық, қуғын-сүргін талайды сарсаңға салып, қасірет шектірді. Кеңестік биліктің кесірінен елі мен жерін амалсыз тастап кеткендер қаншама? Мәселен, Қазақстанның орталығы Жезқазған, Ұлытау жеріндегі ағайындар көрші Өзбекстан, Тәжікстан елдеріне барып бас сауғалаған. Арада уақыт өткен соң, Ұлы көш 1946 жылдар шамасында жазушы Мұхтар Әуезовтың шығармасына арқау болған Қызылкөпір жеріне келіп қоныстанады. Соғыс жылдарынан кейінде талай тауқыметті бастан кешіпті. Міне, сол ұрпақтың ата-бабалары жатқан бауырластар зираты ескі жұртта қалып, қараусыз болған. Осы мәселе Түркістан облысы мәслихатының депутаты Дулат Әбіштің жүрегін қозғап, ескерткіш орнатуды ойға алады. Оған Бәйдібек ауданы мәслихатының депутаты Айдар Байысбеков, ұлағатты ұстаз Сейфулла Шадыходжаев, кәсіпкер Төлеген Ырысбайұлы ат салысқан. Сауапты іс қасиетті айда жүзеге асып отыр.

 Бұл қойылған қара түсті белгі тас талай сырды шертіп тұр. Елім-ай әнінің төрт шумағын оқып жүрегіңіз ауырады, бауырластар зиратына жерленген марқұмдардың тізіміне көз жүгіртсеңіз жаныңыз сырқырайды. Тіпті осы зиратта жатқан 13 балақайдың қазасын естісеңіз көзіңізге мөлдіреп жас келеді. Қиын-қыстау, медицина дамымаған 1953 жылдары 13 бала қызылша дертін жұқтырып, қыршын кеткен. Егер сол балақайлар тірі болғанда мүмкін бірі ғалым, бірі дәрігер болар ма еді. Өйткені, солармен қатарлас тай-құлындай тебісіп өскен Ағабек Қарабеков еліміздің медицина саласына өлшеусіз үлес қосты. Медицина ғылымдарының докторы, профессор, ҚР Денсаулық сақтау ісінің үздігі Ағабек Қарабековте осы жердің тумасы. 2015 жылы дүние салған Мемлекеттік сыйлық иегерінің есіміде ескерткіштің бір бөлігіне жазылған. Бұл аға буынның келер ұрпаққа аманаты, ұмытылмас тарихы.

Айлардың сұлтаны – Рамазан, күндердің сұлтаны – жұмада жиылған жұрт бабалар рухына арнап құран бағыштады. «Өлі разы болмай – тірінің тіршілігі дұрысталмайды» деген ұрпақтың айрандай ұйыған бірлігі талай жұртқа үлгі. Иә, ағайынның арасы араласқанда жақындайды, осындай игі тірлікте басқосады.

«Елім-ай» әніндегі тарихи оқиға қариялардың есіне түсті білем, демдерін іштеріне тартып, өкінішпен күрсінді. Бала кезде үлкендердің аузынан естіген сұмдық оқиғалар бұл қарттардың санасында сақталып қалған. Әрбірін сұхбатқа тартқанда көздеріне мөлдіреп жас келіп, ата-балаларына деген сағынышты сездік. Қызылкөпірде өсіп, тұрмысқа кеткен, бүгінде ақ жаулықты ана атанған апаларымызды да осы дүйім жұрттың ортасынан байқадық.

Ежелгі Қызылкөпір елді мекенінен өмір жалғастырған ұрпағы бүгінде тамырларын тереңге жайып, еліміздің барлық аймақтарында өмір сүріп жатыр. Міне, сол азаматтар ескі жұрттағы бауырластар зиратына келгенде енді ескерткішке жазылған жазуларды оқитын болады. Ата-бабаларының тізімі жазылған белгі тасқа көз жүгіртіп, есімдері есте қалмақ. Жаратушы иеміз кімде-кім ағайынмен қарым-қатынасты жақсартып, ата-бабаларды ұлықтаса сауап жазам деген. Ендеше жиылған жұрттың ниеттері қабыл болсын. Ағайын-туыстың басы осыдан кейін аста жиылды. Еске алу дастарханында күллі әруақтарға арнап құран оқытылып, Алладан тілек тілеп қол жайды. Қадір түні күнімен тұспа-тұс келген дұға қабыл болсын.