ДЕНДРОСАЯБАҚТА ГЕНДІК ҚОР КӨЛЕМІ ҰЛҒАЮДА

Шымкенттің жасыл өкпесі Дендросаябақта Асанбай Асқаровтың 100 жылдық мерейтойы қарсаңында халықаралық конференция өтеді. Бұл алқалы жиын қазан айына жоспарланып отыр. Елімізде теңдесі жоқ жасыл алқаптың бүгіні мен ертеңі жайлы мекеме басшылығы арнайы брифингте баяндап берді. Сонымен қатар, келешекте дендросаябақтың гендік қорын ұлғайтып, оның ішінде интродуцент болып табылатын ағаштар санын арттырып, гендік қор көлемін ұлғайту жөнінде бірқатар жоспарлар да айтылды.

 Ерекше қорғалатын табиғи аймақ бүгінде жасыл желекке оранып, саф ауаның ордасына айналып келеді. Бұлай деуге толық негіз бар. Себебі, өткен 5 жылдықтың ішінде саябақ аумағындағы суғару жүйесінде шикіліктер бар етін. Салдарынан ағаштардың көбі тіршілік нәрінен тарылып, қурап қалып жатты. Ал бүгінде бұл мәселе жүйелі шешімін тауып келеді. Бір топ ғалымдар бастаған мекеме басшылығы саябақтың кезінде қараусыз қалып кеткен аймақтарындағы ретсіз ағаштарды қалпына келтіруді де қолға алуда. Мамандардың айтуынша, бей-берекетсіз өсіп кеткен ағаштар бір-біріне кедергі келтіріп, жайқалып өсуіне кері әсерін тигізеді. Саябақ аумағындағы жалпы ағаш-бұталардың саны 100 мыңнан асып жығылады. Ал Қазақстанның қызыл кітабына енген ағаштардың 10 түрі кездеседі. Атап айтқанда, кавказ таудағаны, іле бөріқараты, зеравшан аршасы, недзвеция алмасы, сиверс алмасы, соғды шағаны, ақ тораңғыл және тау пістесі. Одан өзге сирек кездесетін 96 ағаш түрі бар. Бүгінде пекан, қызғалдақ ағашы, мадсуданттық бұйра тал, маклюра, зеравшан аршасы, қара аюбадам сынды ерекше ағаштар шымкенттің климатына қарай жерсіндірілуде. 2021-2022 жылдары Дендросаябақтың Самал алқабында бос жатқан 6 гектар аумаққа 2000 түп жеміс және әртүрлі сәндік ағаштар отырғызылды.

 Дендросаябақ басшылығының биылғы қол жеткізген жетістіктерінің тағы біріне тоқталсақ. Өткен жылы сәндік гүл көшеттерін қыруар қаражатқа сатып алса, биыл гүлдерді тікелей тұқымынан көбейту арқылы жүзеге асырып, қаржыны үнемдей білді. Қазіргі таңда тұқымбақта 30 мың түп әртүрлі өсімдіктер өсіп жатыр. Алдағы уақытта саябақ аумағын абаттандыру мақсатында гүлзарлар мен серуендей аумағына Дендросаябақ ұжымы өз көшеттерін отырғызбақ. 2009 жылғы мәлімет бойынша саябақта ағаш-бұта түрлерінің 560 түрі бар делінген. Қазіргі таңда ағаштарды жаңа түрлерімен және интродуценттермени көбейту жұмыстарының нәтижесінде бұл көрсеткіш 450-ге жетіп отыр.

Дендросаябақ аумағында күз мезгілінде ағаштардан түскен жапырақтарды жинап, минералды тыңайтқыштар табиғи жолмен әзірленуде. Нәтижесі ағымдағы жылы сынама ретінде өсімдіктерге берілмек.